3. آیه اکمال
«الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ
وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دینا» (1
)، امروز دین شمارا به کمال رسانیدم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و
اسلام را به‌عنوان دین شما برگزیدم.
تمام مفسرین شیعه اتفاق‌نظر دارند که منظور از [الیوم] روز
غدیر خم است که پیامبر اسلام (ص) علی (ع) را به‌عنوان امام و جانشین خود
معرفی کرد؛ و روایات متعدد از طرق شیعه و اهل سنت نقل‌شده است که صراحت بر
این مطلب دارند.
پیامبر اسلام (ص) در خطبه
معروف غدیر فرمود: «الله‌اکبر على إکمال الدین و إتمام النعمة و رضا الرب
برسالتی و بالولایة لعلی من بعدی ثم قال من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال
من والاه عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله» ( 2 ،3، 4، 5، 6، 7)، اللَّه اکبر
بر تکمیل دین و اتمام نعمت پروردگار و خشنودى خداوند از رسالت من و ولایت
على (ع) بعد از من، سپس فرمود: هر کس من مولاى اویم على (ع) مولاى او است،
خداوندا! آن‌کس که او را دوست بدارد دوست بدار و آن‌کس که او را دشمن
بدارد، دشمن بدار، هر کس او را یارى کند یارى کن و هر کس دست از یا ریش
بردارد دست از او بردار.
مورخین مشهور با سند معتبر نقل کرده‌اند که این آیه بعد از معرفی علی بن ابی‌طالب در غدیر خم نازل‌شده است:
«وهو یوم غدیر خم لما أخذ النبی صلی‌الله علیه و سلم بید علی بن ابی‌طالب
فقال: ألست ولی المؤمنین؟ قالوا بلى یا رسول‌الله قال: من کنت مولاه فعلی
مولاه. فقال عمر بن الخطاب: بخ بخ لک یا ابن أبی طالب أصبحت مولای ومولى کل
مسلم. فأنزل الله: الیوم أکملت لکم دینکم» ( 8، 9)، روز غدیر خم، زمانی که
پیامبر (ص) دست علی بن ابی‌طالب را گرفت، پس فرمود: آیا من سرپرستی مؤمنان
نیستم؟ گفتند: بله‌ای رسول خدا! فرمود: هرکس که من مولای او هستم پس علی
مولای اوست. پس‌ازآن عمر بن خطاب گفت: تبریک تبریک بر تو ای فرزند
ابی‌طالب؛ زیرا ازاین‌پس تو مولای من مولای کل مسلمانان هستی، سپس این آیه
نازل شد: امروز، دین شمارا برایتان کامل کردم.
1 . سوره مائده، (5)، آیه 3.
2. الحرانی، احمدبن عبد الحلیم. منهاج السنه النبویه، ج 7، ص 52. موسسة قرطبه، چاپ اول، 1406 ش.
3. الذهبی، محمدبن عثمان. المنتقی من منهاج الاعتدال، ج 1، ص 425.
4. آلوسی البغدادی، محمود. روح المعانی فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 61. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
5. الأزدی، معمر بن راشد. الجامع، ج 2، ص 569. تحقیق: حبیب الأعظمی. بیروت: المکتب الإسلامی. چاپ دوم، 1403 ه.
6. الشیبانی، أحمد بن حنبل. مسند الإمام أحمد بن حنبل، ج 1، ص 84، ح 641. مصر: مؤسسة قرطبة.
7. البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل. التاریخ الکبیر، ج 1، ص 375، ح 1191. تحقیق: السید هاشم الندوی. بیروت: دار الفکر.
8. الخطیب البغدادی، أحمد بن علی أبو بکر. تاریخ بغداد، ج 8، ص 248. بیروت: دار الکتب العلمیة.
9.
الشافعی، أبی القاسم علی بن الحسن إبن هبة الله بن عبد الله، تاریخ مدینة
دمشق. تحقیق: طه عبد الرءوف سعد و محب الدین أبی سعید عمر بن غرامة العمری،
ج 42، ص 233. بیروت: دار الفکر. چاپ اول 1411 ه، 1995 م.
