هرچند حادثه عا شورا دارای عوامل متعددند، اما اسا سی‌ترین عامل حادثه عا شورا کنار گذاشتن، وصیت پیامبر و سنت پیامبر عظیم‌الشأن، وقتی رسول خدا (ص) فرمود: «هلم أکتب لکم کتاباً لا تضلوا بعده»؛ بیاورید (کاغذ و قلم) تا من براى شما چیزى بنویسم که پس از آن ابداً گمراه نگردید.
عمر در جواب گفت: «إنَّ النبی قد غلب علیه الوجع، وعندکم القرآن، حسبنا کتاب الله» ([1]) درد بیمارى بر رسول خدا غلبه کرده (و او بی سخن می‌گوید) کتاب خدا براى ما بس است. عده بسیار سخن پیامبر (ص) را کنار گذاشتند، و سخن عمر را پذیرفتند.
کنار گذاشتن سنت پیامبر یعنی کنار گذاشتن، حدیث خلافت، «إن هذا أخی و وصی و خلیفتی فیکم فاسمعو له و أطیعوا» ([2])، هان ای خویشاوندان من بدانید که علی برادر و وصی و خلیفه من در میان شما است، حرف او را بشنوید و از او پیروی کنید.
کنار گذاشتن سنت پیامبر یعنی کنار گذاشتن حدیث ولایت «ان عَلِیًّا منی وأنا منه وهو ولی کل مُؤْمِنٍ بعدی» ([3])، به راستی علی از من است و من از او هستم و او سرپرستی همه مؤمنان پس از من است.
کنار گذاشتن سنت پیامبر یعنی کنار گذاشتن حدیث منزلت، «أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى، إِلا أَنَّکَ لَسْتَ بِنَبِیٍّ، وَأَنْتَ خَلِیفَتِی فِی کُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ بَعْدِی» ([4])؛ آیا راضى نمى‌شوى که منزلت تو براى من همانند منزلت هارون براى موسى باشد، جز این که تو پیامبر نیستى و این که تو بعد از من، جانشین من در میان همه مؤمنان هستی.
کنار گذاشتن سنت پیامبر یعنی کنار گذاشتن، غدیر خم، «من کنت مولاه فعلى مولاه» ([5])، من بر هر کس ولایت دارم، علی هم بر او ولایت دارد.
کنار گذاشتن سنت پیامبر یعنی کنار گذاشتن، حدیث سفینه، «ألا إن مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی فِیکُمْ مَثَلُ سَفِینَةِ نُوحٍ مَنْ رَکِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا هَلَک» ( [6] )، آگاه باشید که مثل اهل بیت من در بین شما مانند کشتى نوح است که هر که سوار کشتی شد نجات یافت و هر کسی تخلف کرد هلاک شد.
کنار گذاشتن سنت پیامبر یعنی کنار گذاشتن، حدیث ثقلین، «انی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ أَحَدُهُمَا أَکْبَرُ مِنَ الآخَرِ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إلى الأَرْضِ وعترتی أَهْلُ بیتی وانهما لَنْ یَفْتَرِقَا حتى یَرِدَا عَلَىَّ الْحَوْضَ» ([7] )، من در میان شما دو چیز گران بها گذاشتم که یکى از آن دو بزرگ‌تر از دیگرى است: کتاب خدا که رسمانی است از آسمان تا زمین کشیده شده است و عترتم اهل‌بیتم و آن دو از یک دیگر جدا نمی‌شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند.
کنار گذاشتن سنت پیامبر یعنی کنار گذاشتن حدیث، اثنا عشر خلیفه، «إِنَّ هذا الْأَمْرَ لَا یَنْقَضِی حتى یَمْضِیَ فِیهِمْ اثْنَا عَشَرَ خَلِیفَةً» ([8]).
نتیجه کنار گذاشتن سنت پیامبر عبارتند:
1. دوری از عترت پیامبر، دوری از ثقل اصغر، = عدم فهم ثقل اکبر = ضلالت و گمراهی.
2. انحرافی رهبری امت از مسیر ترسیم شده پیامبر اسلام = ظلم و ستم، خاری و ذلت.
3.سکوت وبی تفاوتی در برابر آزار و اذیت دختر پیامبر = غضب خدا و پیامبر.
4. طرد صحابه و چهره‌های در خشان، مثل ابوذر و... = محرومیت از افراد امین و شجاع.
5. تغیر و تحریف قوانین اسلام و اجتهاد در مقابل نص = غارت بیت‌المال، تعدی به جان و مال و ناموس مسلمانان به بهانه های واهی، رواج نژاد پرستی و رواج دنیا پرستی.
6. افول غیرت دینی = بی تفاوتی قلبی در برابر منکر، ابراز تنفر نکردن از منکر، توجیه گناه، معروف را منکر دیدن و منکر را معروف دیدن.
7. تثبیت حاکمیت جور و ستم = شهادت امام حسین و اصحابش.
[1] . القشیری النیسابوری، مسلم بن الحجاج أبو الحسین. صحیح مسلم، ج 3، ص 1259، ح 1637. تحقیق : محمد فؤاد عبد الباقی. بیروت : دار إحیاء التراث العربی.
البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل أبو عبدالله. الجامع الصحیح المختصر، ج 5، ص 2146، ح 6932. تحقیق : د. مصطفى دیب البغا. بیروت : دار ابن کثیر، الیمامة، الطبعة : الثالثة، 1407 - 1987 .
[2]. طبری، محمد بن جریر. تاریخ طبری، ج 1، ص 543. بیروت: دار الکتب العلمیه.
+ الطبری، محمد بن جریر. تهذیب الآثار وتفصیل الثابت عن رسول الله من الأخبار. تحقیق: محمود محمد شاکر، ج 3، ص 63... القاهره: مطبعه المدنی.
+ البغوی. تفسیر البغوی. تحقیق: خالد عبد الرحمن العک. ج 3، ص 400. بیروت: دار المعرفة.
+ الشافعی، علی بن الحسن إبن هبة الله. تاریخ مدینة دمشق وذکر فضلها وتسمیة من حلها من الأماثل، ج 42، ص 49. تحقیق: محب الدین أبی سعید عمر بن غرامة العمری. یبروت: دار الفکر. چاپ، 1995 م.
[3]. الشیبانی، أحمد بن حنبل أبو عبدالله. مسند الإمام أحمد بن حنبل، ج 4، ص 437. مصر: مؤسسة قرطبة.
+ الترمذی السلمی، محمد بن عیسى أبو عیسى. الجامع الصحیح سنن الترمذی. تحقیق: أحمد محمد شاکر وآخرون، ج 5، ص 632. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
+ النسائی، أحمد بن شعیب. فضائل الصحابة، ج 1، ص 14. بیروت: دار الکتب العلمیة. چاپ اول 1405.
+ التمیمی البستی، محمد بن حبان بن أحمد أبو حاتم. صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان. تحقیق: شعیب الأرنؤوط، ج 15، ص 373. بیروت: مؤسسة الرسالة. چاپ دوم، 1414 - 1993 م.
+ الجزری، عز الدین بن الأثیر أبی الحسن علی بن محمد. سد الغابة فی معرفة الصحابة. تحقیق: عادل أحمد الرفاعی، ج 4، ص 117. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ اول 1417 هـ - 1996 م.
[4]. الشیبانی، عمرو بن أبی عاصم الضحاک. السنة. تحقیق: محمد ناصر الدین الألبانی، ج 2، ص 603، بیروت: المکتب الإسلامی، الطبعة: الأولى، 1400 هـ.
[5]. الهیثمی، علی بن أبی بکر. مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، ج 9، ص 105. بیزوت: دار الریان للتراث/دار الکتاب العربی. چاپ، 1407
[6] . شیبانی، احمدبن حنبل. فضائل الصحابه، ج 2، ص 785. مؤسسه الرساله، چاپ اول، 1403 ق.
هلالى، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج 2، ص 937. قم: الهادی. چاپ: اول، 1405 ق.
النیسابوری، محمد بن عبدالله. المستدرک على الصحیحین. تحقیق : مصطفى عبد القادر عطا، ج 2، ص 373. بیروت: دار الکتب العلمیة چاپ، اول،1411 ق.
الهیثمی، أحمد بن محمد بن علی ابن حجر. الصواعق المحرقة على أهل الرفض والضلال والزندقة. تحقیق : عبد الرحمن بن عبد الله الترکی، کامل محمد الخراط، ج 2، ص 445. لبنان: مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1417 ق.
[7] . الشیبانی، احمدبن حنبل. مسند احمد، ج 3، ص 14، ح 1111. مصر: موسسه قرطبه.
ابن بابویه، محمد بن على. کمال الدین و تمام النعمة، ج 1، ص 240. تهران: اسلامیه. چاپ، دوم، 1395 ق.
أحمد بن حنبل أبو عبد الله الشیبانی، فضائل الصحابة. تحقیق : د. وصی الله محمد عباس، ج 2، ص 576. بیروت: مؤسسة الرسالة. چاپ اول، 1403 ق.
الفسوی، یعقوب بن سفیان، المعرفة والتاریخ. تحقیق : خلیل المنصور، ج 1، ص 296. بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ 1419 ق.
[8] . القشیری النیسابوری، مسلم بن الحجاج أبو الحسین. صحیح مسلم، ج 3، ص 1452، ح 1821. تحقیق : محمد فؤاد عبد الباقی. بیروت : دار إحیاء التراث العربی.
